Çoklu Zeka Kuramı ~ Turgay Aksoy

Zeka nedir? Türkiye Zeka Vakfi' nın yaptığı tanıma göre zeka, '' Bireyin doğuştan sahip olduğu, kalıtımla kuşaktan kuşağa geçen ve merkez sinir sisteminin işlevlerini kapsayan; deneyim, öğrenme ve çevreden kaynaklanan etkenlerle biçimlenen bir bileşimdir.

İnsanların doğuştan gelen farklı özellikleri bulunduğu gibi zekaları da doğuştan farklı oluyor. Her ne kadar zeka geliştirilebilse de her insanın farklı yatkınlıkları ve ilgi alanları var. Bu da farklı zeka tiplerinin bulunmasından kaynaklanıyor. Bu konudaki kuramlardan biri de Çoklu Zeka Kuramı.

Çoklu Zeka Kuramı

Amerikalı psikolog Howard Gardner tarafından oluşturulan Çoklu Zeka Kuramına göre insan zekası 8 alt kategoriye ayrılıyor. Bu kurama göre insanlar zekalarını bazı alanlarda daha etkin kullanabilirler. Yani tek tip zeka yoktur ve insanlar yatkın olduğu konularda daha iyi performans gösterirler. Bu kurama göre zekanın türleri şunlardır:

Uzamsal( Görsel) Zeka
Kinestetik( Bedensel) Zeka
Müziksel( Ritmik) Zeka
Sözel( Dilsel) Zeka
İçşel Zeka
Sosyal Zeka
Matematiksel Zeka
Doğasal Zeka

Toplumuzda genel olarak sayısal yatkınlıkları olan insanların zeki oldukları varsayılır. Matematik, fizik vb. konularda başarılı olanlar için böyle düşünülür. Çoklu Zeka Kuramı bu düşüncenin eksik olduğunu ortaya koyuyor.

Çocuk Gelişimi

Eğitim bilimci Özgür Bolat' a göre biz çocuklarımızı zayıf olduğu derslerle ilgili kursa gönderiyoruz. Oysa güçlü oldukları alanlarla ilgili kurslara gönderip iyi oldukları alanlarda gelişimlerini daha ileri seviyeye çıkartmamız gerekiyor diyor. Aynı şekilde üniversite tercihlerinde de çocuklarımızın değil kendi istediklerimizin seçilmesini bekliyoruz. Kendi zeka türlerine uygun, severek okuyabilecekleri ve çalışacakları bölümlerin tercih edilmesi daha doğru olacaktır.

İş Hayatında Zeka

Yöneticiler açısından değerlendirilecek olursa çalışanları yatkınlıklarına göre doğru işlere ve görevlere kanalize etmek çok önemlidir. Performans ölçerken de çalışanların kapasitelerini güçlü oldukları zeka türüne göre belirlemek daha doğru olacaktır. Böyle olunca beklenen performans daha doğru tanımlanmış olur. İnsanlar, etkin ve yetkin oldukları alanlarda değerlendirilirse hem performansları artar hem de mutlu bir şekilde çalışırlar.